世运文库
纪念苏阿芒——诗歌永不屈服
纪念苏阿芒——诗歌永不屈服
发布日期：2020-03-30 09:45
发布时间：2020-03-30 14:56 来源：全国世协秘书处
作者 石成泰
柴门霍夫创造的Esperanto，传入中国，被音译为“爱斯不难读”。这个译名，我分为两部分来理解：“爱斯”和“不难读”。“爱斯”是指在加强人类相互理解表达工具的热爱之情;而“不难读”，则是指这个语言工具学起来容易。在此，我谈一下个人的“爱斯”之情。
我在“与诗歌联姻的语言”那篇随笔里，引用过威廉·奥德的话：“语言首先是情感的而不是理智的事物。”(Ĉar lingvo estas antaŭ ĉio afero emocia kaj ne racia)他说：“必须进一步认识到还有无数的世界语者，昨天和今天，同样激情地对待自己选中的语言，自己亲爱的绿色语言，世界语……”他们的这种激情，几近教徒的虔诚，反映在他们早期用世界语写的歌颂这个“爱斯不难读”(甚至被人讥笑为“绿色题材”)的诗歌里。奥德还说：“对我们世界语者来说，情感是自然的，并不是值得害羞的因素。今天更时尚的称呼是‘意识形态’，因为这个词至少像是更科学——它的确不是更客观。我们每个人都或强或弱在思想上把我们同这个作为每个人的第二语言的中立人造语言的概念联系在一起;就是说，我们应该认同人类平等和人权概念，哪怕学过世界语的人中有的只是模糊地意识到这一点。有关世界语本身的理念一定会使几个心灵受到热情鼓舞，正如它显然不会引起另外一些人的热情——同样由于意识形态原因，绝大多数是无意识的。”1)
世界语的传播，需要人们做出很大的付出。“柴门霍夫的奉献是全面的，可是为了成功还必须全世界许多其他人的奉献。世界语者对自己事业的忠诚度是大家熟知的，他们的忠诚甚至可以面对被关进监狱和可能的死亡的威胁。不止一个政府查禁这种语言和迫害世界语者;然而，噩梦终于过去，世界语者又出来了，继续自己的行动。”以奥德举乌克兰世界语诗人亚历山大·罗格文(Aleksandro Logvin)为例，他在“大清洗”中被捕，叮嘱他的父亲收藏好他的世界语书刊和诗稿，他的父亲把这些东西藏在蜂房里，才有了1964年他的诗集《生活之路》(Sur la vivovojo)的出版。他还列举了苏联著名演员，世界语者雷蒂柯夫(Nikolaj Rytjkov)和被我们尊为国际主义战士绿川英子(Verda Majo)的例子，我在读书随笔里写过雷蒂柯夫，绿川英子大家也都熟悉，就不多说了。
奥德继续说：“无论战争，迫害，种族屠杀，还是政府和人们的忽视，世界语的生存能力是显而易见的，它不依赖于枯燥的逻辑和冷漠的客观，而是依靠热情的理想主义和‘人类一员’的情感。我们的语言对于我们是‘亲爱的’和深入到我们灵魂深处的——当然，我使用的灵魂一词会在那些拒绝给予世界语生存权利的人的眼里，会引起猜忌。” 2)
Armand Su
此时，我想到我们的世界语诗人苏阿芒(Armand Su, 1936 - 1990)。他对我们事业的忠诚和为之献身的精神，堪称典范。2020年，阿芒逝世三十周年。中国世界语运动能为纪念他逝世三十周年做点什么吗?我还不知道。但我自己，怀念这位被国际世界语界称之为“我们文学东方地平线上升起的新星”，要对年轻的同志(samideanoj)说点什么。于是，我找出国柱(胡国柱--编者注)和我编辑的，中国世界语出版社出版的《苏阿芒诗集》 (Poemoj de Armand Su, ĈEE, 1992)，又重读了一遍。有关阿芒的生平经历，书中我写的那篇序言里谈过了，也不必重复，就谈谈他的诗歌创作吧。
阿芒是抒情歌手(lirik-kantisto)，他歌咏自己的祖国，因为他热爱祖国。诗集里，开卷第一首，写于1962年的Mi amas vin, Ĉinio (我爱你，中国)：
En la mondo estas multaj belaj lokoj,
Kiuj ofte vekas mian fantazion,
La antikvaj Piramidoj de Egiptujo,
La mistera blanka nokto de Rusujo,
La ĉarma krepusko ĉe Sejno,
Kaj la meznokta suno de Norvergujo…
Sed, nur vin mi plej amas – bela Ĉinio!
阿芒的几乎踏遍祖国各地，应了“读万卷书，行万里路”的古训!高中毕业后，他没有工作，一名“待业小青年”，没有经济收入，却有属于自己的时间和(奥德所说的)意识形态的自由。他在呼和浩特王昭君的“青冢”面前，浮想联翩：
Oĥ, Ĝaŭgjun, povra belulino rara,
Kiom vi suferis en senfina dolor’!
Revidi la ĉielon de Patruj’ kara,
Nur vane sopiris via juna kor’!
在大同，他朝拜有名的石佛：
Mil jarojn vi jam estas en dormo,
En ĉi antikva templo obskura.
Vin ne timigas la monda ŝtormo,
Kaj nek ĉi la mallumo terura.
……
他游历了七星岩， 鼓浪屿，登庐山，下海南，穿越大西北，一路走下来，都有诗歌留下。他甚至记录下在包头街头与一位卖茶老人的邂逅：
Vi min invitis trinki
Glason da varma te’.
Al via gastama gest’
Ne eblas respondi: ne.
Vi purigas la tableton.
Ni sidiĝas vid’ al vid’.
Mian vojaĝon vi benas
Per ĉi afabla invit’!
没有阿芒这样天真的心，是写不出这纯情的好诗。
他青年时代的诗歌，写爱情的占绝大多数。生活在“五口通商”的大都市天津，没有工作单位，也就很少参加当时“政治学习”等活动;为了学习外语，整天面对书本和混迹于侨民的圈子里。他喜欢听(西洋)音乐，贝多芬甚至成为他的偶像。他对爱情的追求和渴望，毫无禁忌和遮掩，我们在他的诗中也可读到;而他与Carol小姐失败的婚约，也在诗歌中留下melankolio的痕迹——诗人是多愁善感的：
Pri mi
Oni min nomas Armand eta
Pro mia vizaĝo triste pala,
Pro mia kor’ tro sentimentala
Kaj la eterna melankoli’ poeta.
Sed tiu Armand de Dumas’ fil’ kreita
Certe ne reprezentas min entute.
Lin povas mi envii nur mute,
Ĉar mankas al mi ankaŭ Margarita.
如果我们以1966年为分水线，可以把阿芒的诗歌创作分为两部分。前半部，歌咏爱情的诗篇比例不小。于是，我们有些同志(samideanoj)就把他看成一个专咏风月的dando(纨绔子弟)，非也!其实他笔下的爱情，也如他歌咏的祖国大好河山，都是诗人发自内心对真、善、美的憧憬，对青春活力与对美好希望的追求，跳动在他的诗行里。与他人的爱情诗相比，他的诗更多一份天真。他的心灵是纯洁的似一张白纸，与他接触过的人，可能会有同感。
文化大革命时期，世界语者苏阿芒因为他的国际通信(korespondado)和写作被批斗，他最心爱的打字机被红卫兵抄家时拿走。为此，他发出愤怒和痛苦的呼声：
Mia skribmaŝino dum dek jaroj
Akompanas min sur vivovojo.
Pri miaj literaturaj faroj
Ĝi atestas kun trist’ aŭ kun ĝojo.
……
Ho ve! mia skribmaŝino kara!
Ĝi – rabita for, ne plu revenis.
Larmis mi dum nokta hor’ amara.
Kiom longe tio min ĉagrenis.
……
那时，他白天就带着书躲在公园里，或者去市立图书馆。后来不堪折磨，离家到外地流浪，就是在这些日子里，他也没有停止写诗，记录了这期间所经历的痛苦、饥饿和思考：
En la mansardo
Tro malalta estas la mansardo,
Kie mi vegetas sen konsolo.
Nek la homa voĉ’, nek l’ am-rigardo
Min karesas en la orfo-solo.
……
饥饿伴随着他：
Malgraŭ la protesto de l’ stomako
manĝas mi nur foje en la tago
sen viand’, sen sup’, nur seka pano
por l’ poet’ skeleta en malsato.
1966年，他还写出献给柴门霍夫的《誓言》(Ĵuro al D-ro L. L. Zamenhof)。1967年，他得知巴基去世的噩耗，他写出《告别尤利·巴基》(Adiaŭo al Julio Baghy)这样充满真情的诗篇。“世界语者对自己事业的忠诚度，甚至面对被关进监狱和可能的死亡，”在这里得到充分的展示!
文革的到来，他的青春在“铁窗内”过。他的诗歌永不屈服!他在囚室内愤怒呐喊的呼声，化作一篇篇字字玑珠的诗篇：
En katenoj
Soldatoj kun pafilo min eskortis,
Jen min perforte puŝis, jen min tiris,
Dum mi en katenoj peze iris.
La tabulon grandan mi portis,
Sur kiu skribita mia nomo,
Ke mi estas la plej fia homo.
Por vi, kara patrolando, mi suferis
En malbenita prizono, en katenoj,
Kun al diktatoro mil malbenoj!
(1969)
诗人在思考，他的“意识形态”(ideologio)也在升华，他想到“宪法”，发出质问：
Mensogo
Laŭ Konstitucio oni
Civitanajn rajtojn perdas
Nur tiam, kiam oni
Sub laŭleĝa aresto certas.
Antaŭ mia arestiĝo,
Estis mi plenrajta homo.
Kiom vi forrabis
El mia propra domo?
(1971)
他把自己比作“可怜的小鸟”，呼唤着“正义”和“真理”：
Mi estas povra birdet’ sen flugilo,
Kaj estingita mia okulbrilo.
Jam eltirita ĉiu mia plumo,
Mi baraktas dolore en mallumo.
Kie estas Justeco, kie Vero
Sur la vasta kaj granda ĉina tero?
Ho, Ĉinujo, ĉu vi honton ne sentis?
Ke la povran birdeton ne defendis?
(1972)
诗人多愁善感的“思乡”(nostalgio)之情，我们读来也会心酸：
Olda hejmo kara,
Bela mia nest’.
Rememor’ amara
Post mia arest’.
……
他的这些诗歌写在纸片上，被抄走。后来，他把创作出的诗句，保留在记忆中!他凭记忆给我们保留了编入“Neniam submetiĝu”单元里的诗歌。我认为这些在监狱里写出来的诗歌，使他的诗歌创作达到一个很高的境地，巅峰之作。他的思想境界也不再是一张白纸般的单纯，他学会思考，关注人生。看他对当时最流行的“牛鬼蛇神”(Diablo， 诗人自己也被打入这一群体)一词的诠释：
En la vortar’ de plej nova viv-epoko,
Diabl’ estos en la honora loko.
Signifas ĝi nur homojn kun nobla koro
Spite al superhoma tortur’, doloro,
Persistas en la neskurebla Vero
Kaj batalas por la tuta Libero.
(1973)
噩梦过去，因患中风瘫痪在监狱里的可怜诗人被抬出来，经过治疗，他又出现在世界语运动之中，继续写他的抒情诗歌。他向“法律”(Al nia leĝo)呼喊：
Vin mi kantas, nia leĝo digna
De mia Patroland’ indigna.
Protektant’ nia viv’ feliĉa
Garanti’ por la kultur’ riĉa.
Por akiri vin en viv-mizero,
Kiom sango verŝis sur la tero,
Kiom baraktis en fiprizono,
Sopirante pri via eksono.
Nur hodiaŭ vi fine naskita.
Diktatoro estu kondamnita.
La popolo voĉas pri l’ venko
Kun al estontec’ plena konvinko.
(1980)
他把自己的“白鸟之歌”献给敢于捍卫真理的共产主义战士张志新：
……
Vi rezignis ĉian homan ĝojon
Kaj suriris la martiran vojon.
Vi oferis la plej karan vivon
Por doni al ĝi pulsan signifon.
Kiam kuglo trafis vian koron,
Tuta lando dronis en doloron,
leĝ’ plorsingultis, vin ne protektis,
kaj nur Morton jen por vi elektis.
Mortis vi, komunistin’ fidela
En karcero – loko plej malhela.
Tamen vivos la spirita forto
Spite al la kondamno de l’ morto!
1980
诗集最后一个单元Epose rakonte，收入他六十年代前期写的长篇故事诗，其中一篇《红帆》(La ruĝa velo)是转述苏联彩色电影“红帆”的故事;另外三篇是《愚公移山》，《梁山伯与祝英台》，《刘三姐》。这些我们都耳熟能详的故事，经他流畅和充满情感的讲述，使国外读者对这充满东方情调的作品，极为赞赏。1966年以前，他已经是世界语诗坛上有名望的诗人之一，虽然在他的祖国几乎是无人知晓。
1990年9月，死神把他带走了。屈指一算，他离开我们已近三十年。但他的诗歌，充满青春靓丽，天真情感和痛苦思索，发出愤怒呼喊，依旧留在人间，留给这个“绿色的世界”。他热爱他的祖国，但更爱自由、正义和真理。我们的祖国因有过这样一位才华横溢的诗人而骄傲!
读读他的诗，我想，这大概是我们在他去世三十周年的时候，对他最好的纪念!
注释：
1) W. Auld: Enkonduko en la originalan literaturon en Esp-o, Iltis, 1979, p.12,
2) Same de 1) p. 15-16,
责任编辑：柴晶晶
分享到：